Αυτό το φυτικό λάδι είναι βλαβερό για την καρδιά και το σώμα μας

Αν χρησιμοποιείτε φοινικέλαιο στη διατροφή σας, ή προϊόντα που το περιέχουν, καλό ειναι να το ξανασκεφτείτε. Σύμφωνα διάφορες έρευνες, το φοινικέλαιο σχετίζεται αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας αλλά και καρκίνου.

Τι ειναι το φοινικέλαιο

To φοινικέλαιο είναι ένα φυτικό λάδι που παράγεται από τον καρπό του δέντρου Elaeis guineensis, του γνωστού μας φοινικόδεντρου.

Παράγεται κατά κύριο λόγο στην Αφρική και Ασία, καθώς επίσης και σε περιοχές της Νότιας Αμερικής με πολύ χαμηλό κόστος. Αυτό ακριβώς το χαμηλό κόστος, μαζί με τις πολλαπλές του χρήσεις, και την υψηλή ανθεκτικότητά του στις ακραίες θερμοκρασίες, έχουν κάνει τη βιομηχανία τροφίμων να το χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο προκειμένου να αντικαταστήσει άλλα φυτικά έλαια που είναι πιο ακριβά στην παραγωγή τους. Μάλιστα, από το 2007, το λάδι αυτό είναι το πρώτο σε κατανάλωση στον κόσμο. Χρησιμοποιείται συνήθως ως μαγειρικό λάδι με τη μορφή μαργαρίνης, αλλά και στα γλυκά, στα αρτοπαρασκευάσματα, στα καλλυντικά, στα σαπούνια και απορρυπαντικά.

Μπορεί να μην το ξέρετε, αλλά το φοινικέλαιο περιέχεται σε πολλά από τα προϊόντα που καταναλώνετε και χρησιμοποιείτε κάθε μέρα. Δηλαδή μπορεί να μην έχετε αγοράσει ποτέ ένα μπουκάλι φοινικέλαιο, αλλά το καταναλώνετε καθημερινά αφού είναι βασικό συστατικό σε κέικ, στην πίτσα, σε παγωτά, αρτοσκευάσματα,  μπισκότα, σοκολάτες, μπάρες δημητριακών, πατατάκια και μαγιονέζες, αλλά και σε άλλες τροφές, τις οποίες επιλέγουμε χωρίς να γνωρίζουμε την περιεκτικότητά τους σε φοινικέλαιο.

Παράλληλα, έχει επικρατήσει ο μύθος ότι το φοινικέλαιο είναι πανάκεια για σειρά προβλημάτων, δερματολογικών ή διατροφικών. Πολλά καταστήματα με είδη υγιεινής διατροφής, αλλά και ιστοσελίδες που ασχολούνται με θέματα υγείας και ευεξίας, το εμφανίζουν ως λύση σε προβλήματα όπως τα ξηρά μαλλιά και η πνευματική κούραση έως την παχυσαρκία και τις αιμορροΐδες. Στην αύξηση της κατανάλωσής του έχουν επίσης συμβάλει και σταρ του Χόλιγουντ, που συχνά μιλούν για το πόσο πολύ τους έχει ωφελήσει!

Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου αθώα με το φοινικέλαιο. Σύμφωνα με την καθηγήτρια Επιδημιολογίας του Χάρβαρντ, Κάριν Μίτσελς, πρόκειται για «καθαρό δηλητήριο» για την καρδιά.  Κι αυτό γιατί το φοινικέλαιο περιέχει τεράστια ποσότητα κεκορεσμένων λιπών, που το κάνουν «από τα χειρότερα πράγματα που μπορεί κανείς να καταναλώσει στη διατροφή του».

Η Μίτσελς, που σχολιάζει με πολύ αρνητικό τρόπο και τη μόδα των υπερτροφών, εξηγεί ότι έχει δημιουργηθεί ένας μύθος γύρω από το φοινικέλαιο, ο οποίος δεν στηρίζεται σε καμία επιστημονική έρευνα.  Σε διάλεξη με θέμα «Το φοινικέλαιο και άλλα διατροφικά σφάλματα», στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, η Μίτσελ εξήγησε ότι η ποσότητα κεκορεσμένων λιπών (περίπου 80%) που περιέχονται στο φοινικέλαιο μπορούν να προκαλέσουν πολύ μεγάλη αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα και κατά συνέπεια να γίνει αιτία πρόκλησης καρδιαγγειακών προβλημάτων. Αντίθετα, είπε, το κανονικό βούτυρο περιέχει λιγότερο από 60% κορεσμένα λίπη.

Άλλωστε, έπειτα από έρευνες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, μόνο το 37% των διατροφολόγων θεωρούν το φοινικέλαιο υγιεινό. Παρόλα αυτά, πάνω από τα 2/3 των Αμερικανών πιστεύουν ότι πρέπει να το καταναλώνουν. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της έρευνας «δεν διαπιστώνεται καμία ευεργετική συνέπεια από την κατανάλωσή του και συνιστούμε να το αποφεύγει το καταναλωτικό κοινό».

Με τη θέση αυτή συμφωνούν τόσο το Βρετανικό Ίδρυμα για τη Διατροφή, όσο και το Βρετανικό Ίδρυμα Καρδιολογίας. Το πρώτο σημειώνει ότι ακόμη και αν καταναλώνεται πρέπει να γίνεται σε πολύ μικρές ποσότητες, αλλά σίγουρα δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για τις ωφέλειές του, ενώ το δεύτερο εξηγεί ότι «οι εκτιμήσεις ότι τα κεκορεσμένα λίπη που περιέχει το φοινικέλαιο μπορεί να κάνουν καλό, δεν αποδεικνύονται μέχρι στιγμής».  Το Βρετανικό Καρδιολογικό Ίδρυμα επιμένει ότι «πρέπει να αντικαταστήσουμε τα κεκορεσμένα λίπη με μη κεκορεσμένα, όπως το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο και τα παράγωγά τους».

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Το φοινικέλαιο σχετίζεται και με τον καρκίνο. Σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων που δημοσιεύθηκε το 2016 αναφέρεται ότι το συγκεκριμένο λάδι καταλήγει επικίνδυνο όταν χρησιμοποιηθεί σε θερμοκρασίες άνω των 200 βαθμών.  Οι υψηλές θερμοκρασίες χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση του φυσικού κόκκινου χρώματος που έχει ο καρπός του δέντρου αλλά και για την εξουδετέρωση  της έντονης μυρωδιάς του. Αυτή η διαδικασία ωστόσο, απελευθερώνει γλυκιδόλη, μία ένωση που θεωρείται ότι προκαλεί όγκους. Απο την άλλη πλευρά βέβαια, οι βιομηχανίες τροφίμων ισχυρίζονται

Ποια προϊόντα περιέχουν φοινικέλαιο

Παρακάτω μπορείτε να δείτε καθημερινά προϊόντα που περιέχουν φοινικέλαιο.

  • Κραγιόν: Το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται στο κραγιόν καθώς διατηρεί το χρώμα καλύτερα, δεν λιώνει σε υψηλές θερμοκρασίες, έχει μια ομαλή εφαρμογή και ουσιαστικά καμία γεύση.
  • Ζύμη για πίτσα: Προστίθεται τόσο στις κατεψυγμένες, όσο και στις νωπές ζύμες για πίτσα, για να μην κολλάνε μεταξύ τους και για να ενισχύσει την υφή τους.
  • Σαμπουάν: Χρησιμοποιείται ως μαλακτικό μέσο που βοηθά στην επαναφορά των φυσικών ελαίων των μαλλιών, που έχουν χαθεί από τα μαλλιά από την χρήση άλλων σαμπουάν.
  • Παγωτά: Κάνει το παγωτό πιο λείο και κρεμώδες.
  • Απορρυπαντικά: Σε σαπούνια, σκόνη πλυσίματος και άλλα προϊόντα καθαρισμού.
  • Μαργαρίνη: Είναι βασικό υλικό στην μαργαρίνη, επειδή παραμένει σε στερεά κατάσταση σε θερμοκρασία δωματίου και είναι απαλλαγμένο από τρανς λιπαρά.
  • Σοκολάτα: Το βάζουν γιατί δίνει μια πιο λεία και λαμπερή εμφάνιση σε κάποια προϊόντα σοκολάτας και τα προστατεύει από το λιώσιμο.
  • Μπισκότα: Σε ημι-στερεά κατάσταση σε θερμοκρασία δωματίου, το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται για να δώσει στα ψημένα προϊόντα μια κρεμώδη γεύση και υφή.
  • Σαπούνια: Το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται λόγω της ιδιότητάς του να απομακρύνει άλλα έλαια και βρωμιές από τα μαλλιά και το δέρμα, ενώ ταυτόχρονα ενυδατώνει.
  • Αρτοσκευάσματα: Χρησιμοποιείται στο ψωμί του τοστ, τα κράκερ, στα κρουασάν, τα κριτσίνια, τα δημητριακά κλπ επειδή παραμένει σε στερεά κατάσταση σε θερμοκρασία δωματίου, είναι εύχρηστο στην διαδικασία ψησίματος και έχει χαμηλό κόστος.
  • Nutella: Η ιταλική εταιρεία Ferrero το χρησιμοποεί στη Nutella λέγοντας όμως ότι “εγγυάται την ασφάλεια των προϊόντων Ferrero στους καταναλωτές”.
  • Γαριδάκια-Πατατάκια: Είναι γνωστό ότι σε πολλά πατατάκια χρησιμοποιείτε το φοινικέλαιο για το τηγάνισμα. Κοιτάξτε τη συσκευασία και προτιμήστε αυτά με αραβοσιτέλαιο.

Η λίστα δεν εξαντλείται στα παραπάνω προϊόντα. Στην πραγματικότητα υπάρχει στο 50% περίπου των τυποποιημένων τροφίμων που θα βρούμε στο σούπερ μάρκετ.  Σύμφωνα με το WWF, το φοινικέλαιο μπορεί να υπάρχει ως συστατικό και αλλού, αλλά με διαφορετική ονομασία, για παράδειγμα “φυτικά έλαια”, “παλμιτική αλκοόλη”, ή “φοινικική αλκοόλη”. 

Φυσικά, τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι πρέπει να αποφεύγουμε όλα αυτά τα προϊόντα, καθώς το φοινικέλαιο δεν έχει απαγορευθεί, αλλά καλό ειναι να κοιτάμε εναλλακτικές επιλογές αν μπορούμε, χρησιμοποιώντας το «δικό μας» ελαιόλαδο. Και φυσικά η καλύτερη λύση είναι, όπου μπορούμε, να φτιάχνουμε τα δικά μας προϊόντα και φαγητά με συνταγές που γνωρίζουμε τα συστατικά τους.

*Με στοιχεία από EfSyn.gr, Guardian, WWF, ΙατροΝετ

Οι νέες συνταγές μας